کنتاکتور برق
کنتاکتور (به انگلیسی: Contactor) یک کلید کنترل شونده (الکترو مغناطیسی) به صورت الکتریکی است که برای کلیدزنی یک مدار قدرت یا کنترل مورد استفاده قرار میگیرد.
کنتاکتورها از لحاظ ساختمان فیزیکی و عملکردی کاملاً مشابه رله عمل میکنند. تفاوت عمده رله و کنتاکتور در این است که رله در مدار فرمان استفاده میشود و کنتاکتور در مدار قدرت یا بهعبارتدیگر رله برای تقویت جریان خروجی تجهیزات کنترلی مانند PLC و … استفاده میشود ولی کنتاکتور برای تقویت سیگنال خروجی رله در کنترل تجهیزات قدرت اعم از الکتروموتورها، بانکهای خازنی، مدارات روشنایی، گرمکنهای الکتریکی و … استفاده میشود، ازاینرو میتوان رله را یک قطعه واسط نیز نامید.
کنتاکتورها در گستره و اندازههای مختلفی موجودند. از کنتاکتورهای کوچک با ولتاژتغذیه ۲۴V DC یا AC که به سادگی در یک دست جا میگیرند و توانایی قطع تنها ۱ آمپر را دارند، گرفته تا کنتاکتورهای با پهنا (یا درازای) ۱ متر (یارد) با ولتاژهای چند کیلوولت و آمپراژ چند هزار آمپر.
کنتاکتور وسیله اي است که در آن با استفاده از خاصیت الکترومفناطیس تعدادي کنتاکت به یکدیگر وصل یا از یکدیگر جدا می شوند. از این خاصیت جهت قطع و وصل و یا تغییر اتصال مدار استفاده می شود. هر کنتاکتور معمولاً داراي سه کنتاکت اصلی براي مدار می باشد. به تعریف ساده تر کنتاکتورها کلیدهای الکترو مغناطیسی هستند که با استفاده از یک جریان کوچک تر، یک جریان بزرگتر را قطع و وصل می کنند.
ساختمان کنتاکتور
- کنتاکت ها بخشی از کنتاکتور هستند که جریان را حمل می کنند. این بخش شامل کنتاکت های توان، کنتاکت های کمکی و فنر های کنتاکت می شود.
- آهنربای الکتریکی (یا “کوئل”) نیروی محرکه را برای بستن کنتاکت ها تامین می کند.
- محفظه، قابی است که کنتاکت ها و آهنربای الکتریکی را در خود جای داده است. برای عایق بندی و محافظت، و نیز بدست آوردن سنجشی از میزان مقاومت در برابر تماس افراد با کنتاکت ها، محفظه را از مواد عایق مثل باکالیت، نایلون ۶ و پلاستیک های ترموست درست می کنند. کنتاکتورهای قاب-باز، ممکن است محفظه ای دیگر نیز برای محافظت در برابر غبار، چربی، آب و هوا و خطر انفجار داشته باشند.
نحوه عملکرد کنتاکتور
هنگامی که جریان از آهنربای الکتریکی عبور می کند، میدانی مغناطیسی ایجاد می شود که بواسطه آن، هسته، کنتاکتور را جذب می کند. نیروی تولید شده توسط آهنربای الکتریکی، کنتاکت های متحرک و ثابت را باهم نگه می دارد. هنگامی که سیم پیچ کنتاکتور تخلیه جریان شود، نیروی گرانش یا یک فنر، هسته آهنربای الکتریکی را به موقعیت آغازین خود برمی گرداند و کنتاکت ها را باز می کند.
تفاوت کنتاکتور و کلید
- کنتاکتورها در هنگام قطع و وصل کنتاکت ها بر روی هم سائیدگی مکانیکی ندارند لذا عمر مکانیکی آنها نسبت به سایر کلیدها بیشتر است.
- حفاظت دستگاه ها توسط کنتاکتور مناسب تر و مطمئن تر است.
- امکان ایجاد مدار فرمان اتوماتیک توسط کنتاکتورها مقدور می باشد.
- کنترل و فرمان از راه دور ماشین به وسیله کنتاکتور اقتصادی تر و ایمنی تر است.
- توسط کنتاکتور امکان قطع و وصل مصرف کننده از چندین محل امکان پذیر است.
- با طراحی مدار مناسب می توان سرعت قطع و وصل مدار را توسط کنتاکتور بالا برد.
- هنگام قطع برق، مدار مصرف کننده نیز قطع می شود و برای راه اندازی دوباره به استارت نیاز دارد؛ در نتیجه از خطرات وصل ناگهانی دستگاه جلو گیری می شود.
کاربرد کنتاکتور در صنعت
اندازه کنتاکتور ها از چند سانتی متر تا حدودا یک متر متفاوت است. از کنتاکتور در ماشین های صنعتی به منظور راه اندازی و کنترل استفاده می شود. هم چنین کنتاکتورها در کنترل موتورهای الکتریکی، روشنایی، گرمایش، بانک خازنی، تبخیرکننده حرارتی و سایر بارهای الکتریکی کاربرد فراوانی دارند.
- پلاک کنتاکتور
مشخصات و اطلاعات اصلی هر کنتاکتور معمولاً بر روی پلاک کنتاکتور بر روی بدنه آن درج می شوند. این اطلاعات و مشخصات به صورت زیر معرفی می گردند:
- جریان های نامی کنتاکتور
جریان نامی در هر کنتاکتور به شکل های مختلفی تعریف می شود که رایج ترین آن عبارت است از:
- جریان دائمی
این جریان با Ith2 نشان داده می شود، جریانی است که در شرایط کار عادی، در زمان نامحدود و بدون قطع شدن از کنتاکتور عبور نموده، حرارت غیر مجاز تولید نمی کند و با عبور این جریان نیازی به تعمیر و سرویس کنتاکتور وجود ندارد.
- جریان هفتگی
این جریان با Ith1 نشان داده می شود و جریانی است که در شرایط نرمال و با هفته ای یکبار اتصال از کنتاکت ها عبور کرده و تغییری در خصوصیات کنتاکتور به وجود نیاورد.
- جریان شیفتی (هشت ساعتی)
این جریان با Ith نشان داده می شود و جریانی است که در شرایط کار نرمال و با یکبار اتصال در هر هشت ساعت (یک شیفت کاری) از کنتاکت ها می گذرد و تغییری در خصوصیات کنتاکتور به وجود نیاورد.
- جریان کار نامی
این جریان با le نشان داده می شود هر یک از جریان های فوق می توانند به عنوان جریان نامی کنتاکتور معرفی شوند به عبارت دیگر جریانی است که شرط استفاده از کنتاکتور را در رابطه با نوع و مقدار ولتاژ بار بیان می کند. مثلاً اگر جریان به طور دائم از کنتاکتور عبور نماید مقدار le برابر با Ith2 خواهد بود.
- جریان اتصال کوتاه
مقدار ماکزیمم جریان در لحظه اتصال کوتاه که ممکن است باعث آسیب در کنتاکتور شود به جریان اتصال کوتاه ضربه ای معروف است (Is) همچنین مقدار مؤثر جریان اتصال کوتاه که کلید برای مدت یک ثانیه قادر به تحمل آن است جریان اتصال کوتاه یک ثانیه ای یا جریان اتصال کوتاه زمان کم نامیده می شود و با (Iith (Is مشخص می گردد.
ولتاژهای نامی کنتاکتور
ولتاژهای نامی تعریف شده برای هر کنتاکتور عبارتند از:
- ولتاژ کار نامی
این ولتاژ که با Ue نشان داده می شود مربوط به کنتاکت ها بوده و مقدار ولتاژی است که کنتاکت ها با جریان نامی در آن به کار گرفته می شوند. این ولتاژ توانایی قطع و وصل، نوع و محل استفاده کنتاکتور را مشخص می کند.
- ولتاژ عایقی نامی
این ولتاژ که با Ui نشان داده می شود، ولتاژی است که استحکام عایقی بین کنتاکت ها رانشان می دهد.
- ولتاژ نامی تغذیه بوبین
این ولتاژ با Uc نشان داده می شود و ولتاژی است که باید به بوبین کنتاکتور اتصال یابد تا کنتاکتورعملکرد داشته باشد.
- جدول انتخاب کنتاکتور
به منظور انتخاب کنتاکتور مناسب برای مصرف کننده های مورد نظر باید به مشخصات توان، ولتاژ، جریان و ضریب قدرت باری که کنتاکتور مجاز است به آن وصل شود، توجه کرد و با استفاده از جدول انتخاب کنتاکتور، کنتاکتور مورد نظر را برگزید. به عبارت دیگر هر کنتاکتور برای اتصال به بارهای خاص طراحی می شود و نمی توان آن را برای تغذیه همه انواع بارها بکار گرفت.
تیغه های کنتاکتور باید تحمل جریان راه اندازی، جریان دائمی و جریان های اتصال کوتاه لحظه ای پیش آمده را داشته باشند. قدرت تیغه های کنتاکتور در تحمل قوس الکتریکی ناشی از قطع کنتاکت ها را قدرت قطع کنتاکتور می نامند. مشخصات مجاز برای بار در بسیاری از موارد بر روی بدنه کنتاکتور یا در کاتالوگ آن نوشته می شوند.
طول عمر کنتاکتور، قابلیت و سرعت قطع و وصل کنتاکتورها در زیر بار بدون آنکه آسیبی به آن ها برسد را می توان با طراحی و انتخاب مناسب تا ۳۰۰۰ بار در ساعت افزایش داد. تعداد دفعات قطع و وصل کنتاکتور (هر قطع و وصل یک بار) عمر مکانیکی نامیده می شود.
طول عمر مکانیکی با حروف A تا F مشخص می شود که اصطلاحاً کلاس کنتاکتور نامیده می شود. حرف A تعداد ۱۰۳ بار قطع و وصل، حرف B تعداد ۱۰۴ بار، حرف تعداد ۱۰۵ بار، D تعداد ۱۰۶ بار و تعداد ۱۰۷ بار و F تعداد ۱۰۸ بار قطع و وصل رانشان می دهد.برای راحتی در انتخاب کنتاکتور طبقه بندی خاصی را برای کنتاکتور در نظر می گیرند این طبقه بندی بر اساس نوع جریان و موارد کاربرد انجام می شود. جدول انتخاب کنتاکتور در زیر این طبقه بندی را نشان می دهد.
جدول طبقه بندی کنتاکتورها
نوع جریان | علامت طبقه بندی استاندارد | موارد استفاده | |
AC | AC1 | بار اهمی – بار غیر اندکتیو یا با اندکتیویته ضعیف – گرم کن برقی با ضریب توان حدود cosφ=۰٫۹۵ | |
AC2 | برای راه اندازی موتور | بدون ترمز جریان مخالف (جریان راه اندازی به مقاومت مدار روتور بستگی دارد.) | |
AC2 | آسنکرون روتور سیم پیچی | با ترمز جریان مخالف | |
AC3 | برای راه اندازی | توانایی قطع موتور در هنگام کار – تحمل جریان راه اندازی ۵ تا ۷ برابر جریان نامی | |
AC4 | موتور آسنکرون روتور قفسی | برای تعداد دفعات قطع و وصل زیاد با فواصل زمانی کم – ترمز با جریان مخالف – تغییر جهت موتور در حال کار | |
AC11 | کنتاکتور کمکی | کوپل مغناطیسی – استفاده فقط در مدار فرمان | |
DC | DC1 | بار اهمی – بار غیر اندکتیو یا با اندکتیویته ضعیف – گرم کن برقی | |
DC2 | برای راه اندازی موتور شنت | قطع موتور در هنگام کار | |
DC3 | برای تعداد دفعات قطع و وصل زیاد با فواصل زمانی کم – ترمز با جریان مخالف – تغییر جهت موتور در حال کار | ||
DC4 | برای راه اندازی موتور سری | قطع موتور در هنگام کار | |
DC5 | برای تعداد دفعات قطع و وصل زیاد با فواصل زمانی کم – ترمز با جریان مخالف – تغییر جهت موتور در حال کار | ||
DC11 | کنتاکتور کمکی | کوپل مغناطیسی – کنتاکتور فرمان |
شرکت آریا صنعت ایرانیان با در اختیار داشتن پرسنل متخصص و مجرب در زمینه خدمات مهندسی و تأمين كالاي مورد نياز صنايع نفت، گاز و پتروشيمي و کاخانجات تولیدی در راستای قطعات و تجهیزات مربوط به تجهیزات برق ساختمان و اتوماسیون صنعتی فعالیت خود را از سال 1390 با قرار گرفتن در لیست تامین کنندگان واحدهای صنعتی به صورت رسمی آغاز نموده است. این مجموعه مفتخر است که توانسته با همکاری مستقیم شرکتهای تولیدی داخلی و خارجی و حذف واسطه تجهیزات و قطعات مربوط به این صنف را تامین نماید. در این راستا فروش انواع کنتاکتور در برنامه کاری خود قرار داده است که از آن جمله می توان به فروش انواع کنتاکتور از برندهای اشنایدر، ال اس، هیوندای و … اشاره نمود. جهت کسب اطلاعات بیشتر و دریافت قیمت بروز انواع کنتاکتور میتوانید با کارشناسان آریا صنعت ایرانیان در ارتباط باشید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.